Dạy con hiểu đúng giá trị đồng tiền

     Báo tuoitreonline đăng tải bài viết của Ts. Đinh Phương Duy với nhan đề “Dạy con quí trọng tiền”. Trong bài viết ngắn này tác giả chỉ nêu ra vài nhận định về cách tiêu tiền của thanh niên thời nay và gợi mở một vài phương pháp giáo dục con về tiền bạc cho các bậc phụ huynh. Thiết nghĩ, với chủ đề mà tác giả đưa ra: giúp con quí trọng tiền, thì dung lượng bài viết ngắn quá và chưa nêu bật được nhiều vấn đề quan trọng khác liên quan tới chủ đề này. Chính vì vậy, người viết bài này mạnh dạn chắp bút viết thêm, với mục đích giúp cho các bậc phụ huynh nhìn nhận vấn đề tường tận và có cách giáo dục con cái đúng về giá trị tiền bạc.
Một thực tế đáng chú ý ở Việt Nam hiện nay đó là thanh thiếu niên thiếu ý thức về tiền bạc, dẫn đến việc tiêu tiền thiếu ý thức và gây ra những hậu quả đáng quan ngại. Hầu hết các bậc phụ huynh đều lo sợ con cái tiếp xúc với tiền sớm sẽ sinh hư, nên nhiều người thường cấm đoán các con xài tiền. Đó là một cách dạy con tiêu cực vì việc ngăn cản trẻ là vô ích, vì trẻ sẽ tiếp xúc với tiền ở những nơi mà bạn không thể kiểm soát được (trường học, bạn bè, khu vui chơi,…). Bạn chỉ có thể giúp đỡ con bằng cách giúp con chủ động tiếp xúc với đồng tiền và có hiểu biết đúng đắn về vấn đề tiền bạc.

Vậy nên dạy trẻ em những gì về tiền bạc và dạy như thế nào?

     Có nhiều tranh cãi về việc dạy tài chính cho trẻ con. Có người cho rằng chỉ cần dạy trẻ cách tiêu tiền có trách nhiệm là đủ, không nên dạy cho trẻ biết quá nhiều về tài chính. Ngược lại, có người quan niệm rằng, cần dạy cho trẻ làm chủ đồng tiền của mình. Ngoài chức năng thanh toán, trẻ em cần phải biết cách kiếm tiền và biết cách điều khiển đồng tiền của mình một cách thông minh và có trách nhiệm với xã hội. Đúng như vậy, dạy con cách làm chủ đồng tiền nói một cách ngắn gọn là dạy 5 bài học: Kiếm tiền – Đầu Tư - Tiêu Tiền – Tiết Kiệm - Từ Thiện.
     Sẽ có nhiều phụ huynh thắc mắc là tại sao lại dạy trẻ kiếm tiền và đầu tư, chúng còn quá nhỏ để học những thứ ấy. Đương nhiên là thanh thiếu niên vẫn chưa đủ tuổi trưởng thành để có thể có thể kiếm tiền như người lớn, nhưng chúng vẫn cần học cách biết kiếm tiền để học hỏi kinh nghiệm làm việc và biết quý trọng đồng tiền.      Thực ra thanh thiếu niên ngày nay rất sáng tạo, thông minh và có niềm đam mê rất lớn. Ai cũng biết rằng khi ta làm việc với niềm đam mê, cảm giác cực nhọc của lao động không hề tồn tại và ta sẽ học được rất nhiều từ lao động. Những nhà triết học nổi tiếng thế giới rất đề cao lao động, coi lao động là nguồn gốc thúc đẩy sự phát triển xã hội. Vì thế, các bậc phụ huynh không có vấn đề gì phải lo lắng, mà ngược lại nên khuyến khích trẻ lao động và yêu thích lao động. Rất tiếc thanh thiếu niên ở Việt Nam hiện nay có cái nhìn lệch lạc về lao động và tiền bạc, đa số đều nghĩ làm việc để có tiền mà không hề nghĩ làm việc để rèn luyện bản thân, tiếp thu kiến thức. Chính vì vậy ở nước ta hiện nay chưa có một tỷ phú tuổi teen nào, chứ ở thế giới tỷ phú tuổi teen không phải là hiếm. Ví dụ như Ephren Taylor – tỷ phú trẻ người Mỹ gốc Phi. Bắt đầu từ một lời gợi ý của người mẹ “Sao con không thử tính xem liệu mình có thể tự tạo ra bộ đồ chơi khác không?” khi cậu xin tiền mẹ mua bộ trò chơi mới, cậu đã mua sách tìm tòi, tự học lập trình để tự tạo ra trò chơi có tên là “ Clone of Pong”. Chính trong thời gian “tự thân vận động” đó, cậu đã nhìn thấy sự kỳ diệu của internet và quyết định thành lập công ty phát triển web ở tuổi 13 và sớm trở thành tỷ phú.
      Từ câu chuyện của Ephren Taylor chúng ta dễ nhận ra rằng hãy để trẻ em bắt đầu bằng những đam mê cháy bỏng, đồng tiền sẽ đến sau đó. Ca khúc “You raise me up” được bé Vũ Đình Tri Giao (9 tuổi) cất lên ở Vietnam’s Got Talent. Khi hát Tri Giao chỉ thỏa niềm đam mê ca hát, nhưng rồi tiền sẽ đến sau đó (ít nhất là tiền thưởng hoặc các cơ hội tiếp theo). Thật ra trẻ có rất nhiều cơ hội kiếm tiền (ít nhất là tiền lì xì, tiền thưởng tham gia hội thi hoặc đạt được thành tích,…). Trong hội chợ “Doanh nhân nhí, Ý từ thiện” do công ty Beautiful Mind và Kizciti đồng tổ chức, tôi đã chứng kiến nhiều em còn nhỏ tuổi đã biết sử dụng năng khiếu của mình để kiếm tiền. Có em thì vẽ lên áo để bán, có em thì làm con thú bằng giấy, viết thư pháp, … Sản phẩm của các em được mua hết, và nhiều người lớn như tôi phải trầm trồ thán phục tài năng của các em. Đáng quý hơn là các em biết trích một phần tiền kiếm được để làm từ thiện, giúp đỡ những người cơ cực. Có em sau khi bán hàng đã nhanh tay đếm tiền mà chạy vội lại thùng từ thiện để bỏ vào. Em nở nụ cười vui vẻ mà không quan tâm trên trán mình mồ hôi đang nhỏ giọt. Chứng kiến những việc làm của các em tôi mới nghiệm ra một điều rằng các em “tuổi nhỏ” mà không hề nhỏ chút nào.
     Tôi tin rằng nếu phụ huynh giáo dục trẻ theo cách lao động để học hỏi, để thỏa mãn ước mơ và niềm đam mê của các em thì các em sẽ có ý thức tự lập, có tinh thần trách nhiệm. Một khi trẻ đã tự ý thức thì nhân cách trẻ sẽ tự hoàn thiện. Bạn không nên sợ con làm việc sẽ cực nhọc, kiếm được tiền sẽ sinh hư, hãy tin tưởng nhìn với góc độ tích cực: cho trẻ lao động là để thỏa mãn ước mơ và rèn luyện nhân cách. Nếu bạn băn khoăn về số tiền trẻ kiếm được hãy hướng dẫn trẻ mở tài khoản tiết kiệm và làm từ thiện. Bạn nên nhớ điều quan trọng nhất trong phương pháp dạy con là bạn luôn luôn chỉ là người hướng dẫn chứ không nên quản thúc, cấm đoán trẻ. Một điều quan trọng nữa là bạn phải đặt niềm tin vào con, mạnh dạn cho con tự chịu trách nhiệm với hành vi của mình.
    Cha mẹ và con cái thường hay xung đột về nhiều vấn đề trong đó có tiền bạc. Tại sao bạn không dạy trẻ cách tự quản lí đồng tiền mà lại làm thay việc đó cho con? Việc này chỉ làm tăng thêm xung đột giữa bạn và con cái mà thôi. Bạn hãy thay đổi cách nhìn nhận về con yêu của mình, tin tưởng vào con và hướng dẫn cho con hướng đi đúng đắn. Con giỏi và giàu hơn cha? Tại sao không?

Triệu Tôn Phong